Bomen snoeien
We leggen uit waarom je bomen moet snoeien, in welk seizoen je dit doet en welk gereedschap hiervoor ideaal is.
08.11.2023
Overzicht: Bomen snoeien
Bomen snoeien zorgt voor gezonde bomen en veel vruchten
Laat geen takstompen zitten
Verwijder storende takken en waterloten
Snoei dikke en lange takken in verschillende fasen
Bomen en takken mag je sowieso snoeien tussen 1 oktober en 28 februari. Houd tussen 1 maart en 30 september rekening met broedende vogels. In deze periode mag je ook niet altijd radicaal bomen snoeien. Vorm- en onderhoudssnoei zijn wel in alle gevallen toegestaan, evenals snoeien voor de verkeersveiligheid.
Voor het snoeien van bomen is een accusnoeizaag zoals de STIHL GTA 26, een hoogsnoeier zoals de STIHL HTA 66 en een handzaag geschikt. Een snoeischaar is goed voor het snoeien van kleine takken en twijgen.
Als je radicaal wilt snoeien, doe je dit in het najaar vanaf oktober. Onderhouds- en vormsnoei kan het hele jaar door en is daarom ook het hele najaar toegestaan.
Het snoeiafval verwerk je het beste in je eigen tuin: als je het in kleine stukjes zaagt, komt het snoeiafval goed van pas als brandhout . Als je het snoeisel met een hakselaar zoals de STIHL GHE 135 verwerkt, krijg je waardevol materiaal om te composteren en te mulchen.
Ja, je mag bomen in bloei snoeien. Aangezien ze meestal in de zomer bloeien, is enkel een vorm- of onderhoudssnoei toegestaan. Radicaal snoeien is in de zomer niet aangeraden.
Bomen snoeien hoeft maar zelden, maar moet wel vakkundig worden uitgevoerd. Hoewel er bergen vakliteratuur bestaan over het snoeien van bomen, hebben we enkele eenvoudige tips voor je verzameld om inheemse bomen gemakkelijk weer in vorm te krijgen en gezond te houden.
Waarom is bomen snoeien nuttig?
Door bomen te snoeien, zorg je ervoor dat de planten voldoende zuurstof en licht krijgen en voorkom je op die manier schimmelvorming. Terugsnoeien bevordert ook de groei van dikke en stabiele takken. Zo groeit de boom op een gecontroleerde manier en krijgt hij een mooie kroon.
Rotte, zieke en dode takken zijn broeihaarden voor ziekten en dreigen vanzelf af te breken. Bij oudere bomen heeft de kroon de neiging om te dicht, te groot of te breed te worden. Dit kan leiden tot een hoge luchtvochtigheid in het microklimaat van je tuin. Het gevolg: dichte mosgroei aan de stam en takken.
Ook wanneer een boom te veel schaduw krijgt of takken tegen de muur van het huis groeien, is het een goed idee om te snoeien.
Bomen snoeien voor de verkeersveiligheid
Grondeigenaars moeten mogelijke gevaren voorkomen die hun bomen kunnen veroorzaken. Zo zijn ze verplicht dode takken te verwijderen, op de stabiliteit van de bomen te letten en bij twijfel een boomverzorger te raadplegen. Verwijder alle takken die een gevaar kunnen vormen voor anderen en die bijvoorbeeld uitsteken over wegen.
Wanneer moet je bomen snoeien?
De tijd van het jaar speelt een belangrijke rol bij het bepalen wanneer je je bomen snoeit. Je kan het hele jaar door bomen snoeien, maar vooral in de zomer, herfst of late winter.
Het is goed om bomen in de zomer te snoeien omdat de wonden dan over het algemeen beter genezen. Het warme seizoen is de juiste periode om kronen uit te lichten en ook om verticale waterloten te verwijderen. Het snellere genezingsproces is vooral goed voor dikke takken of bomen zoals de sierkers waarvan de wonden doorgaans maar langzaam genezen.
Vanaf augustus tot het moment van verkleuring mag je bomen echter niet meer snoeien. In die periode transporteren bomen namelijk belangrijke voeddingsstoffen van de bladeren naar de wortels. Als je te veel snoeit, verzwakt de boom.
Het najaar is een goede periode om bomen te snoeien aangezien de bomen dan geen bladeren hebben en je de vorm van de kroon en afzonderlijke takken beter kan zien.
In de late winter van januari tot begin maart zijn vooral bomen zoals bolbomen of bomen met steen-, pit- of besvruchten beter bestand tegen een snoeibeurt omdat ze boordevol reservestoffen zitten. Als je bomen in de winter snoeit, doe dit dan op een droge en vorstvrije dag.
Bomen snoeien: wettelijke voorschriften en vogelbescherming
Het radicaal snoeien van hagen en bomen is vaak niet toegestaan tussen 1 maart en 30 september. Zolang er geen vogels broeden of andere dieren in de hagen of bomen leven, zijn een vorm- en onderhoudssnoei alsook niet uit te stellen maatregelen voor de verkeersveiligheid wel toegestaan in deze periode. Informeer bij je gemeente wat wel en niet mag voordat je een boom kapt of sterk terugsnoeit. De voorschriften kunnen namelijk per gemeente verschillen.
Wanneer moet je "bloedende" bomen snoeien?
Na een snoeibeurt of bij schorswonden komt bij bomen zoals berken, walnotenbomen en esdoorns een vloeistof vrij die bestaat uit opgeloste suiker, aminozuren en mineralen. Als dat het geval is, spreken we van een "bloedende boom". Je snoeit bloedende bomen het beste meteen nadat ze uitschieten in het voorjaar. Wanneer de vegetatie begint te groeien, sluiten de wonden beter: De boom is in volle groei en kan beter reageren op wonden.
Bomen correct snoeien: Vormsnoei en onderhoudssnoei
Niet elke snoeibeurt is dezelfde. Bomen moeten slechts in de zeldzaamste gevallen radicaal worden teruggesnoeid. Met een vorm- en onderhoudssnoei wordt de boom mooier, groeit gezonder en draagt meer vruchten.
Opkronen
Als er aan de boomstam een heleboel zijscheuten ontspruiten, kan je deze verwijderen door op te kronen. De boom is dan minder zwaar en je creëert zo ruimte voor een pad of een gezellige zitplek. Snoei de takken tot ongeveer ter hoogte van je hoofd, maar let wel op de verhoudingen van de boom. Als de verhouding tussen de stam en het volume van de kroon niet in evenwicht is, moet je ook een deel van de kroon uitlichten.
Onderhoudssnoei/
uitdunsnoei
Door verrotting of een storm kunnen takken afbreken, waardoor ze moeten worden gesnoeid. Ook aftakkingen kunnen zwakke punten vormen als twee takken met dezelfde dikte op hetzelfde punt in dezelfde hoek vertakken. Controleer deze plekken op scheuren of verwijder tijdig een van de twee takken om het risico op wonden door afbrekende takken te beperken.
Stapsgewijs snoeien voor meer vruchten
Bij het snoeien van fruitbomen zorg je niet alleen voor een mooie vorm, maar vooral voor voldoende bloesems en dus ook vruchten. Een gezonde groei leidt bovendien tot een hoge vruchtkwaliteit. Tips voor het snoeien van fruitbomen vind je in ons artikel over dit onderwerp.
Bomen snoeien: het juiste gereedschap
Als je zorgvuldig bomen wilt snoeien, heb je het geschikte gereedschap nodig. Het gereedschap dat je kiest, hangt af van de werkstappen, de plaats en de dikte van de takken. Met een snoeischaar kun je dunnere twijgen en takken inkorten en snoeien. Voor dikkere twijgen en takken is een takkenschaar geschikt. Hoge takken snoei je het beste met een hoogsnoeier. Bij STIHL vind je een groot assortiment takkenscharen en takkenzagen voor dikke en dunne takken.
Tips & tricks om bomen correct te snoeien
Bomen kan je niet zo gemakkelijk snoeien als heesters of bloeiende sierstruiken. Als de takken niet goed zijn gesnoeid, kunnen dikkere takken een stuk schors van de stam afscheuren en de boom ernstig verwonden. Met onze tips en het juiste gereedschap snoei je je bomen op een vakkundige en duurzame manier.
Let op: bij werken aan bomen is het belangrijk om het werkgebied af te zetten, zodat mensen of dieren het gebied met vallende takken niet kunnen betreden. Werk ook nooit met een kettingzaag ter hoogte van je hoofd, boven je hoofd of op een ladder.
Werken met krachtige machines is leuk en doet je boven jezelf uitstijgen. Maar je moet ook kunnen rekenen op effectieve en veilige beschermkleding. Draag altijd je persoonlijke veiligheidsuitrusting wanneer je met een heggenschaar werkt, zoals een veiligheidsbril, stevige schoenen voor stabiliteit en meer. Raadpleeg de gebruiksaanwijzing van het product voor meer informatie. Vóór het eerste gebruik moet je goed weten hoe de machine werkt en ervoor zorgen dat deze vóór elk gebruik in perfecte staat is. Op verzoek maakt je STIHL dealer je machine met plezier klaar voor de eerste klus en adviseert je ook over de soorten veiligheidskleding die je rustig kan passen. Denk eraan dat een persoonlijke veiligheidsuitrusting geen vervanging is voor een veilige werkmethode.
Laat geen takstompen zitten
Zorg ervoor dat je takken aan de stam of zijscheut netjes langs de takkraag snoeit, zodat er geen takstompen (zogenaamde haken of kapstokken) overblijven. Ze ontkiemen dan niet meer, drogen uit en zelfs zeer schone snoeiwonden herstellen slecht. Na verloop van tijd drogen de takstompen uit. In het ergste geval kunnen ze gaan rotten, wat zich kan uitbreiden naar het gezonde hout.
Op een knop terugsnoeien
De knoppen van een boom, dus de verdikkingen op de takken, noemen we ook slapende knoppen. Ze worden geactiveerd als je ze terugsnoeit en schieten vervolgens uit. De knop die het dichtst bij de snoeiwond zit, schiet het sterkste uit en vaak in de richting waarin hij wijst. Zo kan je de groeirichting van de scheuten bepalen en het vormen van zijscheuten stimuleren. Snoei de tak enkele millimeters boven een knop iets schuin af. Als je te dicht bij een knop snoeit, droogt de knop uit. Als daarentegen een stompje blijft staan, droogt die op en verandert deze in een minikapstok.
Waterloten verwijderen
Waterloten of waterscheuten zijn zeer dichte en kaarsrecht omhoog staande groeiende scheuten die vooral bij fruitbomen ontstaan. Een kroon met ontwikkelde waterloten geeft veel schaduw en droogt slechter na regen. Snoei de scheut dicht bij de basis af. Als de waterloten nog dun zijn, kan je ze afscheuren.
Kronen snoeien
Licht kronen uit om ze te verkleinen: je snoeit boomkronen het beste met een takkenschaar of snoeizaag. Houd niet alleen de vorm van de kroon bij, maar snoei de kroon zo dat hij zonder belemmeringen kan groeien. Verwijder scheuten die naar binnen en te steil naar boven groeien. Als takken over elkaar liggen of elkaar hinderen, moet je de overtollige takken afzagen. Verwijder nooit meer dan een kwart van een levende kroon in één keer en snoei takken met een diameter van meer dan 10 centimeter alleen met een zeer goede reden af, aangezien dit de groei van de boom drastisch beïnvloedt.
Takken leiden
Snoei volledige takken direct bij de volgende zijtak of boven een vertakkende zijscheut die in een goede richting groeit af. Die tak neemt de taak van de afgezaagde tak over en moet ongeveer een derde zo dik zijn als de tak die je hebt afgesnoeid. Zo wordt de kroon kleiner, maar wordt de natuurlijke groeivorm behouden.
Takken en zijscheuten bij de takkraag snoeien
De grote verdikking tussen de takaanzet en de stam wordt de takkraag genoemd. De takkraag speelt een belangrijke rol bij de wondgenezing. Daarom moet je takken en twijgen altijd langs de takkraag snoeien, dus niet direct aan de stam. Op dit zwaar belaste punt moet de tak ook voor de nodige stabilisatie zorgen en deze mag daarom niet worden beschadigd.
Plaats de snoeizaag bovenaan de tak en zaag de tak iets schuin en snel van de stam af.
Hoge takken inkorten
Als je hoog in de boom snoeit, is het belangrijk dat je je machine, zoals een STIHL HTA 66 hoogsnoeier, bevestigt aan een draaggordel. Zo is de machine beveiligd en kan het niet naar beneden vallen. Uiteraard zijn dezelfde snoeiregels van toepassing als bij het snoeien in het onderste deel van de boom.
Werk nooit onder een tak. Ruim de tak die je hebt afgezaagd eerst op voordat je verder werkt.
Snoei dikkere takken in verschillende fasen.
Dikke takken met een diameter van meer dan 4 of 5 cm moet je in verschillene fasen afzagen. Door hun gewicht kunnen ze bij het vallen namelijk een stuk schors van de stam scheuren en de stam daardoor beschadigen. Ga daarom in vier eenvoudige stappen te werk:
Houd de tak stevig vast, bewaar ongeveer 20 cm afstand van de stam en zaag van onderaf tot ongeveer het midden in. Als een tak te lang is om vast te houden, zaag je nog iets verder weg van de stam om eenvoudiger te kunnen werken.
Zaag nu van bovenaf een paar centimeter links of rechts van de onderste snede totdat de tak afbreekt. De schors scheurt nu niet tot aan de stam, maar alleen tot aan de onderste snede. Bij zeer lange takken moet je deze stap een paar keer herhalen en de tak stuk voor stuk afzagen. Zo heb je meer controle.
Zaag de overblijvende takstomp dicht langs de takkraag in één beweging van boven naar beneden af. Plaats de zaag iets schuin weg van de stam en ondersteun de stomp bij het zagen met een hand, zodat deze netjes wordt afgezaagd en niet naar beneden buigt. Zaag een zeer dikke stomp extra kort van onderaf in. Zo weet je zeker dat er niets afscheurt.
Maak het zaagvlak nu glad met een scherp mes, zodat de schors niet rafelt. Scherpe zagen zorgen voor een glad zaagvlak, waardoor je wonden niet hoeft af te dekken.
Wonden afdekken bij bomen
Als je een scherp mes gebruikt, hoef je de snoeiwond na het snoeien doorgaans niet extra af te dekken. Schone wonden genezen vanzelf. Als de snoeiwond vuil is geworden, maak je de gerafelde rand glad met een scherp mes.
Snoeiafval verwijderen
Na het snoeien van de boom is het tijd om het snoei- en tuinafval op te ruimen. Je kan het snoeiafval in stukken zagen en er brandhout van maken of door een hakselaar halen voor waardevol mulch- of compostmateriaal. Langere takken met een mooie vorm kan je ook gebruiken als plantensteun, klimhulp of als natuurlijke borderranden.
Het snoeien van bomen hoort bij het verzorgen van je bomen. Met onze tips is boomverzorging een fluitje van een cent en houd je je bomen gezond. Hoewel bomen bijzonder onderhoudsvriendelijk zijn, kunnen ze wat hulp gebruiken.
