Niet alleen naaldbomen blijven altijd groen, ook sommige loofbomen behouden in de winter hun blad en geven elke tuin het hele jaar door kleur en structuur.
22.09.2023
In onze breedtegraden bestaan er groenblijvende naaldbomen en enkele groenblijvende loofbomen die bestand zijn tegen onze koude wintertemperaturen. Zo zijn taxus en jeneverbes groenblijvende bomen, de inheemse Europese hulst Ilex en de groenblijvende magnolia of de wintergroene eik.
Bladhoudende bomen die goed geschikt zijn tegen inkijk zijn onder andere de Europese hulst, de wintergroene liguster of de Europese taxus. Ze hebben een dicht gebladerte of naalden en kunnen ook allemaal als heg worden geplant.
De klassieker onder de groenblijvende kegelvormige bomen is de gewone buxus. Maar ook de kronen van wintergroene bomen als de liguster of de schijncipres kunnen kegelvormig worden gesneden.
Een groenblijvende, snel groeiende boom is de bastaardcipres. Afhankelijk van de locatie en de bodemgesteldheid kan deze tot wel 40 tot 100 cm per jaar groeien. De Europese taxus groeit 20-30 cm per jaar en de gewone jeneverbes 20-40 cm.
In het hoogseizoen staan ze in de tuin meestal in de schaduw van weelderig bloeiende planten en de prachtige herfsttooi: pas vanaf het late najaar treden groenblijvende bomen op de voorgrond en worden hun kwaliteiten zichtbaar. Wanneer de meeste planten aan hun winterslaap beginnen en het buiten grauw en kaal wordt, zetten groenblijvende bomen met verschillende tinten groen weldadige kleuraccenten. Ze brengen op een betrouwbare manier structuur en levendigheid in het tuinbeeld.
Groenblijvende bomen bieden ook in de winter een natuurlijke bescherming tegen zon, wind en inkijk. Dicht in een rij geplant kunnen geschikte soorten als ondoorzichtige, groenblijvende heg het hele jaar door voor privacy op je grondstuk perceel zorgen.
Handig om te weten
Groenblijvende bomen en struiken bieden met hun meestal dichte gebladerte of naalden dieren in de winter bescherming tegen kou en vijanden. Sommige groenblijvende boomsoorten, zoals de Europese hulst (Ilex) dragen in de winter lang vrucht: een welkome voedselbron voor overwinterende vogels zoals de merel.
Onder de groenblijvende bomen vinden we in onze breedtegraden veel meer naald- dan loofbomen. De eerste kunnen hun naalden beschermen tegen sterke vorst met behulp van een waslaagje, terwijl loofbomen hun bladeren moeten kwijtraken om de winter te overleven. Groenblijvende loofbomen zijn dan ook eerder in warme en tropische klimaten te vinden.
Toch zijn er een aantal groenblijvende loofboomsoorten of loofbomen en struiken die op een hoge stam zijn gekweekt die bestand zijn tegen onze koude wintertemperaturen. In vergelijking met de inheemse naaldbomen groeien ze weliswaar tot een relatief geringe hoogte, maar ze zorgen wel voor een gevarieerde tuininrichting.
In het volgende overzicht stellen wij heel verschillende groenblijvende bomen met hun belangrijkste eigenschappen voor:
de Europese hulst is een inheemse boomsoort.
De Europese hulst is een inheemse groenblijvende boomsoort die in het kreupelhout van onze loofbossen groeit. Ook in de tuin houdt hij van een zonnige tot schaduwrijke plaats. Ilex aquifolium is winterhard en bestand tegen strenge vorst.
De glanzende, leerachtige bladeren met de scherpe kartelrand vormen een dicht, ondoordringbaar gebladerte, waarin kleine vogels ook in de winter graag overnachten. Vanaf oktober verschijnen de rode, voor ons mensen giftige, maar voor vogels lekkere bessen.
De kleine struik groeit meestal met meerdere stammen en wordt 3-8 meter hoog en 3-6 meter breed. Hij heeft hartvormige wortels die zowel diep reiken als fijn vertakt aan de oppervlakte blijven. De Europese hulst kan alleen staan, in een groepje, maar ook als ondoorzichtige heg en kan het beste in vorm worden gesnoeid met een heggenschaar.
De wintergroene eik heeft een overvloedige kroon.
De 8-10 meter hoge kleine boom werd in de 18e eeuw in Engeland gekweekt uit steeneik en zomereik en wordt ook wel 'Turners Oak' of de 'groenblijvende eik' genoemd.
Zijn tot 7 meter brede, eivormige kroon ontwikkelt zich uit een korte stam. Quercus turneri is eerder geschikt voor gebieden met een zachte winter. Hij is bestand tegen temperaturen tot maximaal -15° C en gedijt het best op een zonnige tot half beschaduwde, beschutte plaats.
De leerachtige, donkergroene, typisch gevormde eikenbladeren blijven de hele winter groen of goudgeel gekleurd aan de boom en worden pas in het voorjaar als het jonge blad verschijnt afgeworpen. Vanaf mei zijn er geelgroene lange katjes te zien.
De liguster met het ovale blad biedt voedsel aan bijen.
Ook al is de liguster met ovale bladeren een klassieke, ondoorzichtige hegplant, toch kan hij op een hoge stam worden gekweekt. Met een groeihoogte tot 5 meter lijkt hij dan echt op een boom.
Met een groei van 15 tot 30 cm per jaar op een zonnige tot half beschaduwde plaats staat de onderhoudsvriendelijke struik te boek als snelgroeiend. Zijn langwerpige, middelgroene bladeren werpt hij in de regel af zodra in het voorjaar het nieuwe blad verschijnt. Daarom wordt deze liguster een wintergroene boom (in plaats van een groenblijvende) genoemd.
De geurende, witte bloesems vanaf juni zijn niet alleen heel decoratief, maar ook een voedselparadijs voor bijen, hommels en vlinders. Ligustrum ovalifolium vormt vlakke wortels, is robuust, goed bestand tegen snoeien en bestand tegen het klimaat in de stad. Vanuit ecologisch oogpunt is hij zinvoller dan de vergelijkbare, vaak geplante laurier, omdat bloemen en bessen van de liguster voedsel voor insecten en vogels bieden.
Karakteristiek voor de rode glansmispel zijn de rode bladeren.
De rode glansmispel is een groenblijvende sierboom die tot 3 meter hoog wordt en ook verkrijgbaar is als stamboom. De decoratieve rode bladeren geven hem zijn naam. Ze verschijnen in het voorjaar en verkleuren later in het jaar naar groen-roodachtig tot donkergroen.
In bijzonder koude winters kunnen de scheuten wat terugvriezen, maar ze groeien weer uit als de temperaturen stijgen. De witte bloemen in fraaie waaiers worden graag bezocht door bijen en hommels. Vanaf de herfst worden hun rode vruchten gegeten door vogels.
Om ervoor te zorgen dat de kleine, groenblijvende boom zich goed ontwikkelt, is een tegen de wind beschutte, zonnige tot half beschaduwde locatie belangrijk. Photinia fraseri wortelt ondiep. Hij kan als hegplant of op zichzelf staand worden geplant en is goed bestand tegen snoeien.
De Europese taxus kan een hoge leeftijd bereiken.
Een klassieker onder de groenblijvende bomen is de Europese taxus. Het naaldhout wordt erg oud en kan ongesnoeid de statige hoogte van 18 meter bereiken.
Hij groeit op zonnige tot volledig beschaduwde locaties en stelt ook aan de bodem geen bijzondere eisen. De donkergroene naalden zijn eerder zacht en de vrouwelijke planten dragen rode vruchten.
Let op: de naalden en bessen zijn giftig! Taxus baccata wortelt diep, is winterhard, zeer goed bestand tegen snoeien en goed vormbaar. De donkergroene naaldenpracht vormt een mooie achtergrond voor kleurrijk bloeiende planten in de tuin.
De gewone jeneverbes heeft veel zon nodig.
De gewone jeneverbes wordt tussen 5 en 8 meter hoog, zijn stam vertakt al vanaf de grond. De groenblijvende boom wortelt diep, houdt van zon en warmte, kan goed omgaan met voedingsarme en droge grond en is tegelijkertijd extreem vorstbestendig.
De groenblauwe naalden prikken slechts een beetje en de dichte naaldenpracht is een ideale nestplaats voor vogels. De zwartblauwe, veelzijdig bruikbare jeneverbessen verschijnen vanaf augustus. Onder de talrijke variëteiten slaat de 'hibernica' (Ierse jeneverbes) als groenblijvende, zuilvormige boom een goed figuur.
Met hun compacte kroon en een meestal geringe groeihoogte zijn groenblijvende kegelvormige bomen ideaal voor kleine tuinen of de voortuin. De geometrische vorm van de kroon zorgt niet alleen op de grond, maar ook op een korte stam het hele jaar door voor boeiend gevormde stukken tuin. De volgende groenblijvende sierbomen zijn winterhard en moeten voor de nauwkeurige kegelvorm regelmatig in vorm gesnoeid worden, bijvoorbeeld met de STIHL HSA 50 accuheggenschaar. Vergeet bij het werken met de heggenschaar niet om beschermende handschoenen aan te trekken.
Kies een plek in de tuin waar de groenblijvende boom beschermd is tegen koude oostenwinden en, indien mogelijk, tegen de directe middagzon. Het zijn namelijk niet alleen de winterse temperaturen waarbij de bladeren kunnen bevriezen, maar vooral zonnige dagen op een bevroren ondergrond: dan bestaat het risico dat de bomen die groenblijvend zijn eenvoudigweg uitdrogen, omdat ze via hun bladeren water blijven verdampen, maar de wortels uit de bevroren grond geen vocht kunnen opnemen. Het meestal dichte gebladerte van groenblijvende bomen biedt bovendien winterstormen en sneeuw veel meer oppervlak dan de kale loofbomen.
Bedek de grond rond de boom in de herfst met herfstbladeren. Op die manier verdampt er minder vocht en bij temperaturen onder nul bevriest de aarde niet zo snel. Gebruik vorstvrije winterdagen om je groenblijvende tuinbomen water te geven, zodat ze goed zijn voorbereid op de volgende vorst. Een dunne laag sneeuw schaadt bladhoudende bomen niet, het beschermt zelfs eerder tegen de zon. Zware natte sneeuw moet je daarentegen afvegen of wegschudden, want onder het hoge gewicht kunnen hele takken gemakkelijk afbreken. Andere nuttige tips voor boomverzorging zijn te vinden in ons artikel Boom planten.
