Wintervoorbereiding: je plantenbedden winterklaar maken

Naarmate de tuin aan het eind van het jaar minder onderhoud vergt, kunnen jouw plantenbedden en -perken wat extra zorg gebruiken om ze winterklaar te maken.

Een persoon die een hark gebruikt om de grond in een plantenbed egaal te maken

Wanneer kan ik mijn plantenbedden het best winterklaar gaan maken?

Laat in het najaar is het beste moment om je groente-, bloem- en kruidenbedden klaar te maken voor de winter. Er liggen heel wat bladeren in deze tijd van het jaar: een nuttige mulch om de planten en aarde in jouw plantenbedden te beschermen. Lees onze gids voor meer manieren om herfstbladeren te gebruiken en weg te gooien.

Het snoeisel van bomen, heggen en struiken kan je ook meteen benutten om de grond mee te bedekken. Maak het materiaal eerst kleiner met een hakselaar. Dit biedt een uitstekende bescherming tegen kou en voorkomt dat regen de blootliggende grond wegspoelt. Bovendien is dit tuinafval nuttig voor de grond; het wordt afgebroken door bodemorganismen en verbetert de bodemstructuur. 

Een man die snoeisel in een STIHL GHE 140 L elektrische hakselaar doet

Elektrische hakselaar

Waar je rekening mee moet houden bij het voorbereiden van jouw plantenbedden op de winter

  • Bescherming van vorstgevoelige planten. De meest kwetsbare tuinplanten hebben een beschut winterverblijf nodig om de koudere maanden te overleven – een schuur, serre of soortgelijke koele, maar vorstbestendige plek is ideaal.

  • Bescherming van robuuste planten bij extreme vorst. Zelfs soorten die graag buiten overwinteren, kunnen bij extreme kou een beetje steun wel gebruiken.

  • Bescherming van blootliggende aarde. De juiste voorbereiding beschermt de grond in jouw plantenbedden. Je kan zo voorkomen dat hij bevriest en door regen wordt weggespoeld.

  • Vroegbloeiers planten. Het planten van bloembollen en geschikte bloeiende soorten aan het eind van de herfst bespaart werk in het voorjaar. Bovendien kan je dan al vroeg in het jaar genieten van de eerste bloei.

Zorg goed voor je grond voordat de kou toeslaat

Door een beetje tijd te investeren in de bodem kan je ervoor zorgen dat je tuin na de winterslaap klaar is voor het nieuwe seizoen. We raden je aan om zwaar werk te doen voordat de temperaturen te laag worden – ploeteren op een bevroren ondergrond is geen pretje! Als je nieuwe bedden en perken wilt aanleggen of bestaande wilt uitbreiden, kan je dit ook het beste doen voordat de winter eraan komt.

Plantenbedden op zware grond omspitten

Als je bedden hebt met zware of kleiachtige grond, spit ze dan goed om – in wezen breng je zo de bovenlaag één spade diep in de grond. Zo kunnen lucht en vocht dieper in de aarde doordringen. Breek de omgedraaide aardkluiten niet uit elkaar, want de vorst zal dit in de winter voor je doen. De grond is dus kruimelig en makkelijk te bewerken als je in het voorjaar gaat planten.

Zacht, groen plantaardig materiaal kan tijdens het graven in het plantenbed worden verwerkt. Het ontbindt na verloop van tijd, verrijkt de grond met voedingsstoffen en wordt waardevolle humus.

Bodemoppervlak bedekt met mulchlaag van schors

Plantenbedden van lichte, zanderige grond bedekken

Je kan bedden van lichte, zanderige grond voorbereiden op de winter door ze af te dekken met mulch. Zo bescherm je de grond tegen kou en uitdroging. Voeg compost toe om de aarde te voeden. Je kan een laag bladeren, schors of compost aanbrengen: verdeel hiervoor een dikke, gelijkmatige laag over het oppervlak van de plantenbedden.

Om een bed of perk uit te breiden of aan te leggen, moet je eerst de aarde losmaken. Dat kan je doen met een tuinvork – als alternatief kan een bodemfrees zo'n klusje veel makkelijker klaren. Verwijder stenen, plantenresten en onkruid zoveel mogelijk voordat je met het werk begint, om je gereedschap zo min mogelijk te beschadigen. Zodra de grond los en bewerkbaar is, egaliseer je het bed met een hark en plant je desgewenst winterbestendige bloembollen en groenten. Daarna bedek je het bed met een beschermlaag van compost, stro, bladeren of mulch. Zo blijft de grond warm in de winter, voorkom je onkruid en bescherm je nieuwe aanplant.

Een man die een gezichtsvizier en handschoenen draagt en de STIHL Combimotor KM 56 RC-E gebruikt

Bodemfrees

Wintervoorbereiding: planten in bakken beschermen

Je mag planten inbloembakken en potten niet over het hoofd zien bij het voorbereiden op de winter. Je kan ze tegelijk met je plantenbedden verzorgen. Controleer eerst of de potten zelf van weer- en vorstbestendig materiaal zijn dat niet scheurt in de winter, zoals glasvezel, kunststof of polyrotan. Er moeten ook een paar gaten in de bodem van de pot zitten, zodat regen makkelijk kan weglopen en er zich geen stilstaand water kan ophopen.

Je kan kwetsbare potten en wortels beschermen door ze in bubbeltjesfolie, tuinvlies of jute te wikkelen. Jute of tuinvlies kan je ook gebruiken om bladeren en stelen te beschermen: wikkel de planten in en maak de stof onderaan vast. Het is een goed idee om ze open te maken op vorstvrije dagen. Denk eraan niet de planten zelf in bubbeltjesfolie te wikkelen, want dan kunnen ze gaan rotten. Om potten aan de onderkant geïsoleerd te houden, zet je ze op bijvoorbeeld houten platen. Zo bescherm je met name struiken en siergrassen tegen drastische temperatuurschommelingen. De snelle overgang tussen vriesnachten en mildere dagen is schadelijk voor gevoelige wortels, die daardoor vaak uiteen kunnen vallen en de plant zwakker maken.

Wintervoorbereiding van plantenbedden: wat je nodig hebt

Dit is een overzicht van de materialen en gereedschappen die je nodig hebt om jouw plantenbedden voor te bereiden op de winter. Ze kunnen variëren afhankelijk van de weersomstandigheden en het ontwerp van jouw tuin.

Beschermend tuinvlies voor de winter Om vorstgevoelige kruiden en planten te beschermen. Het materiaal moet zowel stevig als water-, licht- en luchtdoorlatend zijn. Controleer bij aankoop of het geschikt is als bescherming tegen vorst. Noppenfolie en ander plastic zijn hiervoor niet geschikt.
Hakselaar Om tuinafval kleiner te maken.
Schop of riek Om zware grond om te spitten.
Bodemfrees Om lichtere grond los te maken.
Schoffel Om groenbemesting en plantaardig afval in de bodem te werken.
Bubbelfolie, jutezakken en houten plank Om potplanten te beschermen die buiten overwinteren.
Blad- en tuinsnoeisel Om bedden en perken te bedekken.

Video: wintervoorbereiding van plantenbedden

Keurige plantenbedden voor een heg, met een compostbak in de hoek

Je oogst wat je zaait. De koelere maanden bieden een uitstekende gelegenheid om je tuin voor te bereiden op volle bloei in het volgende seizoen. Als je in het najaar de nodige dingen doet, kan je in het voorjaar meer tijd genieten in je tuin.

Samenvatting: je plantenbedden winterklaar maken

  • Begin je bloem-, kruiden- en groentebedden winterklaar te maken voordat de kou toeslaat.
  • Winterklaar maken betekent nieuwe bedden graven en bestaande verzorgen. Spit het bed om om de kwaliteit van klei- of zware grond te verbeteren, maar je hoeft de omgedraaide kluiten niet te breken. Lichtere bodems werk je los met een bodemfrees, waarna je het oppervlak bedekt met mulch, bladeren of compost.
  • Vermijd het gebruik van minerale meststoffen in deze tijd van het jaar. Het zou zorgen voor uitlopers op een moment dat de planten moeten rusten, wat hun vorstbestendigheid belemmert. Omdat organische meststoffen tijd nodig hebben om te ontbinden en effectief te worden, kan je die wel in het najaar aanbrengen.
  • Vergeet de potplanten in de buitenlucht niet bij het voorbereiden op de winter. Wikkel potten en bakken in jute of tuinvlies en zet ze op houten planken.
  • Groenbemesting biedt 's winters uitstekende bescherming voor groentebedden.
  • Je kan een kruidentuin winterklaar maken door deze af te dekken met dennen- of sparrentakken. 
  • Breng vorstgevoelige bloemen en kruiden naar binnen.
  • Wanneer je jouw bloemperk voorbereidt op de winter, laat de bloesems dan op de vaste planten zitten: ze zijn een waardevolle voedingsbron voor vogels en bieden beschutting aan insecten.